Wanneer je codependent bent is er een grote kans dat je zenuwstelsel ontregeld is. Codependentie ontstaat door trauma vanuit de jeugd. Vaak is er sprake van een hechtingstrauma, wat betekent dat jouw ouders niet goed hebben kunnen afstemmen op jouw behoeften. Als klein kind is dit zo angstig en onveilig, dat je lichaam in een stressreactie schiet.

Ons lichaam schiet in een stressreactie om ons te beschermen en dat is harstikke gezond. Iedereen doet dat en het is een mechanisme wat in de meeste gevallen goed werkt. Wat er gebeurt wanneer je opgroeit in een disfunctioneel gezin en veel stress hebt ervaren als kind raakt jouw zenuwstelsel op een gegeven moment ontregeld. Het ziet veel sneller gevaar wanneer er geen gevaar is en blijft langer of zelfs constant in stress hangen.

Er zijn vier verschillende stressreacties. Je hebt vechten, vluchten, bevriezen en vleien. Vaak ontwikkel je een mechanisme wat voor jou als kind goed heeft gewerkt, maar later tegen je gaat werken. Bij codependentie is het vaak zo dat je in situaties van stress hebt leren om anderen te vleien en te pleasen. Maar het kan ook heel goed dat je andere stressreacties ervaart of wisselt van reactie. Hieronder leg ik je uit hoe je de stressreacties van je lichaam kan herkennen.

Vechten is een reactie waarbij je juist vaker in conflict komt, snel geïrriteerd bent en boos bent op de wereld. Het voelt alsof je onrecht is aangedaan en soms heb je wraakgedachten. Ook heb je over het algemeen veel wantrouwen naar de mensen om je heen en duurt het lang voordat je iemand kan vertrouwen. Je kan aan je lichaam merken dat je hartslag omhoog gaat, het moeilijk is om rustig te ademen en je vuisten gaan ballen. Ook kan je voelen dat je kaken op strak staan en je vind het erg moeilijk om de controle los te laten.

Vluchten is een reactie waarbij je moeilijk situaties uit de weg gaat door jezelf te verdoven. Dit kan zijn door veel op je telefoon te scrollen, te bingewatchen of elk ander verslavend gedrag toe te passen. Het kan ook zijn dat je letterlijk fysiek wegloopt en de sterke neiging hebt om te vermijden. Je kan aan je lichaam merken dat je hartslag omhoog gaat, het moeilijk is om stil te zitten en je in je gedachten ergens anders naartoe gaat. Als je verslaafd bent (geweest) is de kans groot dat vluchten jouw primaire stressreactie is.

Bevriezen is een reactie waarbij je lichaam de situatie zo heftig vind dat het uitschakelt en gaat dissociëren. Dit kan eruit zien als voor je uit staren, geen keuzes durven maken en belangrijke taken uitstellen. Je lichaam probeert los te koppelen van je geest zodat je geen pijn hoeft te ervaren. Je kan aan je lichaam merken dat je hartslag juist daalt, je lichaamstemperatuur omlaag gaat en je een mentale mist ervaart. Het voelt soms alsof je amper nog kan bewegen en extreem vermoeid bent. Het is moeilijk om nog iets uit je handen te krijgen.

Vleien is een reactie waarbij je de situatie zo veilig mogelijk voor jezelf probeert te maken door erbij te horen en te zorgen dat iedereen je aardig vindt. Het kan eruit zien als overmatig zorgen, te veel verantwoordelijkheden op je pakken en constant voor iedereen klaar staan. Je bent veel bezig met mensen pleasen en kan het heel persoonlijk opvatten als iemand wat kortaf reageert. Je lichaam vertoont dezelfde signalen als bij de vluchtreactie. Je gaat conflict ten alle tijde uit de weg, zelfs wanneer je jezelf tekort doet.

Waarschijnlijk herken je jezelf al in één of meerdere stressreacties en weet nu beter hoe jij reageert wanneer je dreiging voelt. Een goede methode die ontwikkelt is door Linde Jelena, ijsbadtrainer, is om je handen 1 minuut in ijswater te houden. De signalen die je lichaam geeft en de neigingen die je op dat moment hebt zegt veel over jouw primaire stressreactie.

Wanneer je jouw stressreactie weet kan je beter gaan leren reguleren om te kijken wat bij jou past. Wanneer je gaat reguleren zal je minder snel te heftig reageren, meer bij jezelf kunnen blijven en kan je zenuwstelsel meer gereguleerd raken. Je kan leren om je veiliger te voelen, een fijnere relatie met jezelf aan te gaan en vage fysiek klachten kunnen verminderen.